Een kijkje in het leven van Yayoi Kusama
Yayoi Kusama is een Japanse kunstenares. Ze is geboren in 1929 in Matsumoto, een stad in Japan. Kusama is een van de belangrijkste, naoorlogse kunstenaressen. Ze leefde tussen 1958 en 1972 in New York (Amerika). In deze periode ontstonden haar belangrijkste kunstwerken en performances (soort van publieke optredens). In 1973 liet Kusama zich vrijwillig opnemen in een psychiatrische instelling. Daar woont en werkt ze vandaag nog.
Vaak herken je het werk van Kusama aan de ‘polkadots’, stippen en bollen die ze overal -zelfs op mensen en dieren- aanbrengt.
Haar jeugd in Japan
Yayoi Kusama heeft strenge en autoritaire ouders die haar willen opvoeden volgens de traditionele Japanse cultuur. Dat ze met kunst bezig is, past niet in dat plaatje, zeker niet omdat ze een vrouw is.
Wanneer Kusama ongeveer 10 jaar is, maakt ze haar eerste tekeningen, waarin vermoedelijk al haar eerste hallucinaties te zien zijn. Hallucinaties zijn dingen die je hoort, ziet, voelt, proeft of ruikt zonder dat ze er echt zijn.
Eerste successen
Tegen de zin van haar traditionele moeder, studeert Kusama aan een kunstschool in de Japanse stad Kyoto, de ‘Kyoto School of arts and Crafts’. (ik zou hier toch kort vermelden dat het de enige vorm van artistieke opleiding is die ze genoten heeft) Daarna organiseert ze verschillende tentoonstellingen waarvan ze heel wat kunstwerken en sculpturen later zelf vernietigt. Wanneer Kusama bijna 30 jaar is, wordt ze steeds bekender en verhuist ze naar New York. Haar ouders geven haar voldoende geld voor de reis op voorwaarde dat ze niet meer terug komt.
Beginjaren in New York
Omdat Kusama zonder geld in New York is aangekomen, heeft ze het moeilijk om te overleven. Ze vindt nauwelijks kopers voor haar kunst en haar gezondheid gaat achteruit. Toch blijft ze kunst maken. In deze periode maakt ze hele grote kunstwerken op doek, die gemakkelijk een hele muur kunnen bedekken (2 x 4 m). Ze experimenteert ook met weefselsculpturen en beplakt en bewerkt meubels en andere voorwerpen. In 1962 stelt ze haar werken tentoon, onder andere in samenwerking met de wereldberoemde kunstenaar Andy Warhol.
Fotografie en zelfpresentatie
In de jaren ’60 laat Kusama foto’s maken van zichzelf te midden van haar werken. Met die foto’s, vaak gemaakt door bekende fotografen, probeert ze haar werk te promoten. Soms is er naakt te zien op de foto’s, meestal beschilderd met bollen. Voor Kusama is dit een verwijzing naar het wegvallen van de grenzen tussen mens, kunst en maatschappij. Een motto dat later in haar performance kunst heel belangrijk wordt. Op de foto’s verschijnt ze vaak in een kimono (een traditioneel Japans kledingstuk) om haar Japanse identiteit te benadrukken.
Performances
In 1966 wordt Kusama plots bekend met ‘Narcissus Garden’, een kunstwerk met 1500 reflecterende ballen. Omdat haar werken niet voor de Biënnale van Venetië werden geselecteerd, besliste Kusama zonder toestemming een kunstwerk in de tuin van de wereldberoemde kunsttentoonstelling te zetten. Voorbijgangers konden voor 1200 Italiaanse lire (dat is ongeveer 2 euro) een bal kopen. Haar actie werd gezien als kritiek op de commercialisering van kunst. De politie maakte een eind aan deze performance, maar ondertussen trok Kusama met deze actie wel de aandacht van beroemde kunstenaars. Bovendien volgden er nog meer opvallende acties van Kusama: ze poseert bijvoorbeeld met witte, roodgespikkelde bollen op de stoep in een drukke straat in New York, of flaneert in een roze kimono en een paraplu versierd met bloemen door de hoofdstad van Amerika. Kort daarna begint ze met bodypainting: op straat beschildert ze naakte mensen met bollen. Deze bollen symboliseren het verbreken van de grenzen tussen mens, kunst en omgeving. Maar ook de grenzen van mensen met elkaar. Veel van deze optredens worden door de politie onderbroken.
In de vroege jaren ’70 start Kusama onder meer een tijdschrift en een modewinkel ‘Kusama Fashions’, maar zonder succes. Wanneer Kusama bijna 45 jaar is, keert ze terug naar Japan. Daar laat ze zich vrijwillig opnemen in een psychiatrische instelling waar ze tot op vandaag nog werkt en leeft. In 1993 worden werken van haar tentoongesteld on de Biënnale van Venetië, de tentoonstelling waar ze in 1966 niet welkom was en werd weggejaagd.
Kusama werkt nog steeds aan haar oeuvre en schildert nog steeds variaties op de bekende Polkadots en Infinity Nets.